از قرن ۲۱ قبل از میلاد ( زمانیکه چین وارد جامعه برده داری شد) تا سال ۴۷۶ قبل از میلاد ، سلسله هایی مانند Shang , Xia و Western Zhou و همچنین دوره بهار و پاییز در تاریخ چین به وجود آمدند.

۳۰۰۰ سال قبل ، در سلسله  Shang، هیروگلیف های (خطوط تصویری) طب سوزنی و موکساباسیون در کتیبه‌ های روی استخوان ها و سنگ لاک پشت ها دیده شدند. به دلیل رشد و توسعه تکنیک های ریخته گری برنز ، سوزن های طبی و درمانی برنزی به وجود آمدند.

اما سنگ bian همچنان به عنوان ابزار اصلی برای درمان بیماری ها به کار می رفت.

در این دوره ، تفکرات فلسفی مربوط به یین-یانگ و پنج عنصر شکل گرفتند و پزشکان اکنون درک اولیه ای از نبض ، خون ، مایعات بدن ، چی ، شن ، اسانس ، پنج صدا ، پنج رنگ ، پنج طعم ، شش چی ، هشت باد و غیره  و همچنین ایدئولوژی وفق پذیری بدن انسان با محیط طبیعی داشتند. بدین ترتیب ، جوانه های نظریه بنیادین طب سنتی چین شروع به رشد کرد.

از “عصر دولت های جنگ طلب” ( ۴۷۵ قبل از میلاد تا ۲۲۱ قبل از میلاد ) به سلسله کین ( ۲۲۱ قبل از میلاد تا ۲۰۷ قبل از میلاد) به سلسله وسترن هان ( ۲۰۶ قبل از میلاد تا ۲۴ بعد از میلاد) ، دوره قدرت گرفتن و نهادینه شدن سیستم فئودالی در چین محسوب می شود.

با ورود و استفاده از ابزار آهنی در جوامع بشری ، سوزن های طبی و درمانی فلزی جایگزین سوزن های سنگ bian شدند.

چنین تحولی منجر به بسط حیطه درمان طب سوزنی و در نتیجه رشد و توسعه چشمگیر و سریع طب سوزنی شد.

همانطور که در کتاب ” Miraculous Pivot ” به آن اشاره شده ، در آن زمان ، ۹ نوع سوزن فلزی با شکل ها و کاربردهای مختلف وجود داشت.

این سوزن ها به “۹ سوزن” معروف بودند و شامل سوزن هایی برای سوراخ کردن ، سوزن هایی برای شکاف در جراحی و سوزن هایی برای ماساژ می شدند.

در سال ۱۹۶۸ ، در بخش مانچنگ ، استان Hebei ، یک قبر کهن مربوط به سلسله وسترن هان که در سال ۱۱۳ قبل از میلاد دفن شده بود از قبر بیرون آورده شد.

در بین بقایای موجود در این قبر ، چهار سوزن طلایی و پنج سوزن نقره ای رو به پوسیدگی به چشم می خورد.

این کشفیات نشان دهنده شکل و شمایل اصلی و ابتدایی سوزن های دوران باستان اند.

طبیبان این دوره ، امراض را با چندین تکنیک درمان می کردند. به عنوان مثال ، چین یورن ( Qin Yueren ) ، ( طبیبی پر آوازه که با نام “بیان چو ” نیز شناخته می شد) که دوران حیاتش به حدود قرن پنجم تا چهارم قبل از میلاد بر می گردد ، تسلط خوبی در زمینه اطلاعات و معلومات طبی و درمانی در شاخه های کلینیکی مختلف داشت.

او بیماران را با طب سوزنی ، موکساباسیون ، عصاره گیاهی ، ماساژ و کمپرس داغ مداوا می کرد.

وی با طب سوزنی ، شاهزاده ای که در وضعیت وخیم بیماری به سر می برد را از کام مرگ نجات داد و داستان مربوط به این درمان در تاریخ ثبت شده است.

چون یو یی ( Chunyu Yi ) ، ( یک دکتر پر آوازه دیگر که در قرن دوم قبل از میلاد زندگی می کرد) در طب سوزنی , موکساباسیون و درمان گیاهی چیره دست بود. شرحی از ۲۵ بیماری که وی به درمان آنها پرداخت در کتاب وقایع تاریخی ارائه شده است. ۴ مورد از این ۲۵ نفر با طب سوزنی و موکساباسیون تحت درمان قرار گرفتند.

در عصر دولت های جنگ طلب ، طبیبان دوران باستان شروع به خلاصه کردن و استخراج ایده های کلی مربوط به طب و دارو شناسی کردند و نوشته ها و متونی در رابطه با طب سوزنی و موکساباسیون پدیدار شدند.

دو طومار ابریشمی مربوط به قرن سوم قبل از میلاد که مریدین ها و کلترال ها در آنها ثبت شده بود ، پس از نبش قبر “هان شماره ۳ “، در ماواندگدوی ، استان هونان کشف شد. نوشته های این طومار انعکاسی از ابتدایی ترین دیدگاه بشر در رابطه با نظریه مریدین ها و کلترال ها ارائه می داد.

کتاب ” Huangdi ‘s Internal Classic  ” که نسل به نسل , دست به دست شده و اکنون به دست ما رسیده ، یک کتاب کلاسیک طبی در رابطه با نظریه طب سنتی چین است و کتابت آن به هوانگ دی ( امپراطور دوران باستان) نسبت داده شده است.

این کتاب در بردارنده دو بخش است :

بخش ۱. ”  Miraculous Pivot” که ” Huangdi’s Canon of Acupuncture ” نیز نامیده می شود.

بخش ۲. “Plain Questions  “

با توجه به نوشته های پیشین ، این کتاب نظریه های مربوط به یین-یانگ ، پنج عنصر ، مریدین های زانگ فو و کلترال ها ، ذهن و روان ، چی و خون ، مایعات بدن و پنج احساس و شش عامل بیماری زا خارجی را به عنوان دانش بنیادین طب سنتی چین در نظر می گیرد و طب سنتی و موکساباسیون را به عنوان تکنیک اصلی درمان قلمداد می کند.

این کتاب به توضیح در رابطه با فیزیولوژی و پاتولوژی بدن انسان ، اصول تشخیص ، پیشگیری و درمان امراض‌ از دیدگاه آتئیسم ، تصور کلی گرایانه ، دیدگاه رشد و تغییر و رابطه بین بدن انسان و محیط طبیعی می پردازد.

این توضیحات به صورت نظری ، طب چین و علم دارو شناسی را پایه گذاری کردند که شامل طب سوزنی و موکساباسیون می شود.

در این دوره ، کتاب هایی از قبیل :

” Huangdi’s Canon of Eighty-One Difficult Problems “

” Essentials of Points , Acupuncwre and Moxibustion “

نیز پدیدار شدند.

این دو کتاب هر دو به نظریه های بنیادین طب سوزنی و موکساباسیون مربوط بودند اما کتاب دوم گم شده است.

از سلسله هان شرقی (۲۵-۲۲۰ پس از میلاد) تا دوره سه امپراطور (۲۲۰-۲۶۵) ، مجددا رئوس و خلاصه ای از مطالب مربوط به دارو شناسی و طب سنتی چین تهیه شد.

بسیاری از طبیبان مشهور در این دوره توجه شان را به مطالعه طب سوزنی و موکساباسیون معطوف کردند. به عنوان مثال ،”هوا توو” ( Hua Tuo ) که پیشگام استفاده از بی هوشی های گیاهی در عمل های جراحی محسوب می شد در درمان های طب سوزنی تنها یک الی دو نقطه را انتخاب می کرد و به پخش شدن حس طب سوزنی توجه زیادی می کرد.

کتابت ” Canon of Moxibustion and Acupuncture Preserved in Pillow ” به وی نسبت داده شده است (این کتاب نیز گم شده است).

طبیب برجسته ، زانگ زونگ جینگ نیز روش های مربوط به موکساباسیون ، طب سوزنی ، سوزن گذاری آتشین ( Fire needling ) ، سوزن گذاری گرم ( Warm needling ) و غیره را در کتابش به نام  ” Treatise on Febrile and Miscellaneous Diseases ” ذکر می کند.

او قویآ بر روی اهمیت ترکیب طب سوزنی با دارو های گیاهی و همچنین اعمال درمان بر مبنای تفکیک مجموعه علائم بیمار تاکید می کند. در این دوره ، نظریه های بنیادین طب سوزنی و موکساباسیون پیشتر شکل گرفته بودند اما نقاط طب سوزنی هنوز یکدست و طبقه بندی نشده بود.

یک طومار ساخته شده از بامبو مربوط به طب سلسله هان شرقی که از بخش ووی در استان گانسو بیرون آورده شده بود به اشتباه نشان می داد که نقطه ST 36 به اندازه 5 CUN در زیر زانو قرار دارد.

هووا توو نقاط back-shu را ” به اندازه 1 CUN در امتداد ستون فقرات به صورت دو طرفه ” مکان یابی کرده بود که در قیاس با کتب دیگر ، نام ها و مکان این نقاط بسیار متفاوت بود.

از آنجایی که ابتدایی ترین کتب طب سوزنی در بردارنده اشتباهات و تفاوت هایی با یکدیگر بودند و بعضی از اطلاعات لازم در آنها درج نشده بود ، طبیب مشهور “هووانگ فو می” (Huangfu Mi ) , کتابی با نام

” Systematic Classic of Acupuncture and moxibuslion “

را در سال ۲۶۰-۲۵۶ با جمع آوری مطالب مربوط به طب سوزنی و موکساباسیون از کتب باستانی

” Plain Questions “

” Canon of Acupuncture and Essentials of Points “

” Essentials of Points , Acupuncture and Moxibustion “

تألیف کرد. این کتاب از ۱۲ جلد و ۱۲۸ فصل تشکیل می شود که شامل ۳۴۹ نقطه طب سوزنی می شود. او مطالب این کتاب را به ترتیب زیر ویرایش و تنظیم کرد :

نظریه های زانگ فو ، چی و خون ، مریدین ها و کلترال ها ، نقاط طب سوزنی ، تشخیص نبض ، تکنیک های منیپولیشن طب سوزنی و موکساباسیون و موارد استفاده کلینیکی آنها در شاخه های مختلف طب.

این کتاب به لحاظ زمانی ، ابتدایی ترین کتاب اختصاصی و طبقه بندی شده طب سوزنی و موکساباسیون است و یکی از تاثیرگذارترین آثار در تاریخ طب سوزنی و موکساباسیون محسوب می شود.